“Ikona vitezova – istorija ikone Bogorodice Fileremske”, naziv je knjige autora prof. dr Antuna Sbutege, koja je promovisana u petak u Bogorodičinoj crkvi na Prčanju.
O knjizi su govorili, u ime organizatora direkotor Pomorskog muzeja Crne Gore, Andro Radulović, recezent knjige prof. dr Aleksandar Čilikov i autor knjige prof. dr Antun Sbutega.
Knjiga donosi, detalljnu analizu veoma interesantu i malo poznatu istorijsku odiseju ikone Bogorodice Fileremske, koja je počela u Vizantiji u VIII-IX vijeku. Slijedi istoriju ikone u toku ikonoklazma, raskola između Istočne i Zapadne crkve i krstaških ratova, baveći se osnivanjem viteških redova, a posebno prati hiljadugodišnju istoriju Suverenog viteškog malteškog reda, čije je ikona postala zaštitnica.
„Čudesni je put ikone Bogorodice Fileremske, gdje je ona sve bila i kuda je prošla.Sa Rodosa kada ga osvajaju turci vitezovi se povlače, pa je bila kratko u Italiji. Oni uspostavljaju sjedište na Malti pa se ikona premješta na Malti gdje se slavi i dobija izuzetan status… Ikona se odvojila od Reda 1799 g. kada je zajedno sa dvije relikvije, rukom svetoga Ivana Krstitelja i relikvijom svetog Križa, premještena u Rusiju, gdje je preživjela Oktobarsku revoluciju, i zatim preko Estonije, Danske i Njemačke stigla u Beograd, da bi zajedno sa dvije relikvije stigla u Crnu Goru 1941. godine. Nakon Drugog svjetskog rata smješta se u državne depoe i niko nije o čemu se tu radi sve do 1978. godine kada dolazi na Cetinje, te je napokon izložena u Plavoj kapeli kako bi je mogli vidjeti vjernici i posjetioci, te je dobila javni status“ – kazao je između ostalog recezent knjige prof. dr Aleksandar Čilikov.
Kako piše autor u uvodu knjige, pored interesantne i malo poznate teme, za pisanje knjige je imao i lične motive, vlastitu odanost kultu Bogorodice, te činjenicu da je vitez Malteškog reda i da je bio prvi ambasador Crne Gore pri Redu.
Autor piše da je želio da ovom knjigom obuhvati ono što je poznato o ovoj ikoni i predstavi čitaocima, da ikonu i njenu i istoriju učini poznatijom izvan Malteškog reda i malog broja stručnjaka. Kada je u pitanju izdanje na crnogorskom jeziku, želio je, pored ostalog, da popuni prazninu koja postoji u poznavanju istorije ove ikone, kao i Malteškog reda, o čemu su širene brojne mistifikacije i dezinformacije, prije svega zbog nedostatka pravih izvora.On se nada da će na taj način ova knjiga doprinijeti, kako daljim istraživanjima ikone i tema koje su za nju vezane, tako i njenoj optimalnoj valorizaciji, prije svega duhovnoj i kulturnoj.
„Motiv da napišem ovu knjigu bio je, ne samo da bih doprinio popularisanju ove ikone, već zato što sam uvjeren da njena izuzetna istorija zavrijeđuje da bude šire poznata. Ova knjiga nije samo umjetnička analiza ikone Bogorodice na platnu već i analiza cjelokupne istorije ikone Filermose. Mali je broj ljudi koji ima sve istorijske i kulturološke elemente da bi razumio značaj ikone. Pokušao sam da objasnim razvoj fenomena hodočaća, monaštva i viteštva jer malteški red ima sva ta tri elementa. U zadnjim poglavljima su opisane istorijske veze Crne Gore i Malteškog reda , kult Bogorodice u Crnoj Gori, te diplomatski odnosi Malteškog reda sa Crnom Gorom i napori da se ikona na najbolji način valorizuje” – kazao je između ostalog Sbutega.
U zadnjim poglavljima su opisane istorijske veze Crne Gore i Malteškog reda, kult Bogorodice u Crnoj Gori, te diplomatski odnosi Reda sa Crnom Gorom i napori da se ikona na najbolji način valorizuje”,
Sbutega je desetak godina istraživao ovu temu, u knjizi iznosi brojne podatke i dokumente na raznim jezicima koje se njome bave, posebno djelove iz arhiva Malteškog reda, .
Knjiga “Ikona vitezova – Istorija ikone Bogorodice Fileremske” objavljena je u zajedničkom izdanju Narodnog muzeja Crne Gore na Cetinju i Pomorskog muzeja Crne Gore u Kotoru.
Inače, knjiga je objavljena i u Italiji od izdavača “Aracne editrice”, pod naslovom “Icona dei cavalieri. Storia della Madonna di Fileremo e altre storie a essa collegate”. Sbutega je napisao knjigu na italijanskom jeziku, ali je želio da prvo bude obajvljena u Crnoj Gori u prevodu prof. Tereze Albano.
Izdavači knjige su Narodni muzeja Crne Gore na Cetinju i Pomorskoi muzej Crne Gore u Kotoru.
